Okulda Diyabet Programı

Okulda diyabet programı kapsamında okullara  verilecek olan eğitimlerin zamanlaması  Sandıklı İlçe Sağlık Müdürü Dr. Murat Koçkar ve Hemşire Naime Öztürk tarafından yapıldı. Plan kapsamındaki okullardaki öğrencilere tip 1 diyabet eğitimi Diyetisyen Eda Bayazıt tarafından verilecek. Eda Bayazıt eğitimin konusu olan tip 1- çocuk ve ergen diyabeti hakkında şu bilgileri paylaştı.

Tip 1 çocukluk ve ergenlik çağı diyabeti

■Diyabet ,şeker hastalığının diğer adıdır ve çocuklarda da görülebilir.

■Tip 1 diyabette sorun insülin yapımındaki yetersizliktir. İnsülin midemizin arka tarafında bulunan pankreas organındaki beta hücrelerinden Salınir.Beta hücreleri bozulduğunda insülin yetersiz kalır. İnsülinin görevi kandaki şekeri hücrelere taşımadır. Yetersiz olduğunda şeker taşınmayarak kanda birikir. Kan şekeri yükselir.

■Tip 2 diyabette ise insülinin bağlandığı reseptörlerde bozukluk vardır. İnsülin yeterli salınsa da insüline direnç gelişir. Tip 2 diyabet özellikle şişmanlarda ve genetik yatkınlığı olanlarda görülür.

■Çocuklarda görülen diyabetin % 95 i tip 1 diyabettir. Ülkemizde yaklaşık 25 bin diyabetli çocuk bulunmaktadır.

■NEDEN OLUŞUR? Henüz bilinmeyen nedenler olmakla birlikte genetik yatkınlık, bazı enfeksiyonlar, çevresel etmenler (katkı maddeli gıdalar, kimyasallar),düşük bağışıklık sistemi

■Çocuklar arasında çoğu kez bulaşıcı olduğu düşünülen diyabet bulaşıcı değildir .

■BELİRTİLER

-Poliüri: Sık ve bol idrar yapma(gece altını ıslatma),

-susama hissi, ağız kuruluğu,

-polidipsi:Her zamankinden çok su içme,

-polifaji: Çok yemek yemek

-Kilo kaybı ,halsizlik, yorgunluk, huzursuzluk ve davranış değişikliği

■Belirtiler gözükmesine rağmen tanı almak için bir sağlık kuruluşuna başvuru yapılmadıysa;

Hızlı ve derin solunum, karın ağrısı, bulantı kusma, ağızda çürümüş elma kokusu  (aseton/keton kokusu) belirtileri görülebilir. Bu belirtiler şeker komasını tarif eder.

■NASIL TANI KONUR?

-Normal kan şekeri değerleri

Açlık kan şekeri

8 saatlik bir açlıktan sonra ölçümde kan şekeri 80-100 mg/dl ise

Tokluk kan şekeri

Yemekten 2 saatten sonra ölçümde kan şekerinin 140 mg/dl nin altında olması normal olarak değerlendirilir.

-Diyabet tanısında baz alınan kan şekeri değerleri

Belirtilerle birlikte herhangi bir saatte ölçülen ve >200 mg/dl olan kan şekeri

75 mg glikoz yükleme testinde 2.saat testinde sonucun >200 mg/dl olan kan şekeri

Açlık kan şekerinin ise >126 mg/dl olması diyabet hastalığının tanı değerleridir.

-Bozulmuş tokluk şekeri değerleri

75 gr glikoz yükleme testinde 2.saat testinde sonucun 140-200 mg/dl olması

-Bozulmuş açlık şekeri değerleri

Açlık kan şekerinin 100-125 mg/dl aralığında olmasıdır.

-TİP 1 DİYABET TEDAVİSİ

Çocuk ve ergenlerin kendi kendine bakım becerisini kazanmaları ve geliştirmeleri gerekir.

-İNSÜLİN TEDAVİSİ

Olmayan yada yetersiz olan insülin hormonunu ihtiyaca göre yerine koymak amacıyla uygulanır. Uygulama insülin enjektörü, insülin pompası ve kalemiyle olur. Eğitimler insülin tedavisine başlamaya doktor tarafından karar verildikten sonra diyabet eğitim hemşiresi tarafından çocuk ve aileye verilir. Böylece çocuk kendi kendine insülin uygulama becerisi kazanır.

-BESLENME PLANI

Yaşıtlarına göre kısıtlamaya gidilmeden sağlıklı ve yeterli şekilde düzenlenir. Beslenme İnsülin kullanımına göre doktor ve diyetisyen işbirliği ile planlanır.

-EGZERSİZ

Tip 1 dm li çocuklar beden eğitimi derslerine girebilir, istedikleri takdirde sporla uğraşıp lisanslı sporcu olabilirler. Egzersiz öncesi ve sonrası insülin kullandıklarından dolayı beslenme planını göz ardı etmemeliler. Aksi halde hipoglisemi tablosu gelişebilir. Aç egzersiz yapılmamalı, yemekten 1.5 -2 saat sonra egzersiz yapılmalıdır. Egzersiz hemen öncesi 1 porsiyon meyve ve 1 bardak süt tüketilebilir.

HİPOGLİSEMİ

Kan şekerinin düşmesi olarak tanımlanır. Baş dönmesi,  baş ağrısı, bulantı, halsizlik, titreme  terleme ,endişe, acıkma, çarpıntı, görme bozukluğu belirtiler arasındadır. Tip 1 diyabetli çocuklar özellikle kan şekerini düşürebilecek egzersiz gibi özel durumlarda kan şekerini yükselten glukagon isimli iğneyi mutlaka yanlarında bulundurmalı ,kan şekeri düşüklüğünde meydana gelen bayılmalarda kullanmalıdırlar. Bilinç açık ise iğneye gerek kalmadan şeker ve meyve suyu ile kan şekeri yükseltilmelidir.

TIP 2 DİYABET

Çocuklarda nadirde olsa tip 2 diyabet görülebilir ve önlenmesi mümkündür. Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz tip 2 diyabeti engeller. Bilgisayar, televizyon ve telefon başında geçen süre 2 saati geçmemeli, ders ve etütlerden hemen sonra fiziksel aktiviteye zaman ayrılmalıdır.

Sonuç olarak diyabetli çocuklar sağlıklı beslenme,düzenli egzersiz ve uygun tedavi planı ile normal yaşamlarını sürdürebilirler. Yaşıtları ile aynı etkinlikleri yapabilirler.

Diyabetle barışık yaşamak bireylerin kendi elindedir…